“Explosieveiligheid is gediend bij heldere richtlijnen en eerlijke concurrentievoorwaarden”

Als Technical Manager bij Bartec en lid van de normcommissies NEC 31, IEC TC 31 & IECEx beschikt Karel Neleman over grote deskundigheid op het gebied van explosieveiligheid van elektrotechnische installaties. Rittal Technical Sales Engineer Marco Casciaroli is expert op het gebied van explosieveilige behuizingen. In deze Expert meets Expert wisselen zij van gedachten over dit explosiegevaarlijke onderwerp.

Karel: “Hoe weet je als eindgebruiker hoe explosieveilig jouw elektrotechnische installatie werkelijk is? Marco en ik zijn het erover eens dat explosieveiligheid een specialistisch werkveld is waarvoor veel expertise en ervaring vereist is. Voor een deel van de explosiegevaarlijke omgevingen zijn bindende richtlijnen van kracht, maar vele Europese richtlijnen zijn te algemeen geformuleerd en bieden ruimte voor vrije interpretatie.”

Marco: “De explosieveiligheid van een besturingspaneel kan in het geding komen bij een slechte communicatie tussen de system integrators, de ontwerpers en/of de engineers van een besturingspaneel. Wanneer één van de betrokken partijen onvoldoende kennis van dit onderwerp heeft ontstaat het gevaar dat men voor de verkeerde behuizingen kiest of dat men onvoldoende nadenkt over de temperatuurhuishouding in de behuizingen of over het gebruik van bedieningspanelen in de kastdeur. Ontwerpen, engineeren en bouwen voor explosiegevaarlijke omgevingen vraagt om een brede visie en om aandacht voor details, want de integriteit en explosieveiligheid van behuizingen wordt altijd door de zwakste schakel in de keten bepaald.”

Karel: “Richtlijn ATEX 153 verplicht iedere werkgever met gas- of stof-explosiegevaarlijke productieomgevingen om een risico-inventarisatie met een zone-indeling te maken. Hiervoor gelden specifieke veiligheidsnormen. Voor high-risk explosiegevaarlijke omgevingen (zone 0 en 1 voor gas en zone 20 en 21 voor stof) worden toeleverende paneel- en machinebouwers verplicht om hun eindproducten door een keuringsinstantie, een Notified Body (NoBo), te laten testen. Voor de zones 2 voor gas en 22 voor stof geldt dat niet, en juist daar zien we het vaak mis gaan, bijvoorbeeld als een dergelijk besturingspaneel door een onervaren paneelbouwer wordt samengesteld.”

Seminars en samenwerking

Marco: “Daarom organiseert Rittal samen met Bartec seminars om paneelbouwers, machinebouwers, ontwerpers en engineers over explosieveilig bouwen te informeren.

In deze seminars gaan we in op de geldende wet- en regelgeving maar ook op de praktische technische invulling ervan. We laten ook zien hoe je als ketenpartners gezamenlijk tot optimale explosieveilige oplossingen kunt komen. Voor de certificering van klemmenkasten beschikt Rittal over een eigen systeemcertificaat (ook wel raamcertificaat genoemd) waarbinnen alle combinaties van de Rittal Ex-behuizingen, de Hummel Ex kabelwartels en Phoenix Contact Ex klemmen in samenstelling zijn getest en gecertificeerd.”

Karel: “Het systeemcertificaat van Bartec omvat alle componenten en behuizingen die nodig zijn voor het samenstellen van complete ATEX gecertificeerde besturingspanelen. Daarbij spelen allerlei factoren een rol: de functionele eisen van de klant, de voor de toepassing benodigde beschermingswijze, de locatie van de panelen, de materiaalkeuze enzovoort. Waar mogelijk werken we met gecertificeerde Rittal producten. Helaas wagen ook paneelbouwers die het niet zo nauw met de regels nemen zich op deze markt. Zij zoeken de risicogrenzen op om goedkoop te kunnen aanbieden. Dat zorgt voor scheve concurrentieverhoudingen.”

Marco: “De normen voor explosieveiligheid in stofrijke omgevingen, zoals deze voorkomen in de farma- en voedingsindustrie, geven inderdaad nog ruimte voor intepretatie. De ATEX gecertificeerde klemmenkasten van Rittal zijn de veiligste keuze, mede omdat onze producten voor stof-explosiegevaarlijke omgevingen net zo veilig zijn als die voor gas-explosiegevaarlijke omgevingen. Helaas kiest nog niet elke paneelbouwer voor de veiligste optie. Voor stof-explosiegevaarlijke omgevingen zou het goed naleven van de geldende regels bijdragen aan een optimale veiligheid in productieomgevingen.”

Karel: “In Europa worden we geconfronteerd met een afnemende kwaliteit en onafhankelijkheid van sommige aangemelde instanties (Notified Bodies). Dat Brussel dit onderkent bewijst de nieuwe ATEX 114 richtlijn, waarin de accreditatie-eisen voor deze NoBo’s zijn aangescherpt. Maar twee belangrijke oorzaken hiervoor zijn niet weggenomen, te weten het te hoge aantal keuringsinstanties en de versnipperde toezichthouding doordat het aanwijzen van en toezichthouden op NoBo’s niet op Europees maar op nationaal niveau plaatsvindt. Dat betekent dat elke lidstaat een eigen uitwerking kent en dat verklaart de verschillen in de handhaving van de richtlijnen. Wat we nodig hebben is één centrale Europese accreditatie-instelling die toeziet op de keuringspraktijk. Maar diverse lidstaten zijn huiverig voor Europese regulering. Ik ben bang dat het politieke draagvlak voor deze hoognodige harmonisering momenteel ontbreekt. Laten we hopen dat daar snel verandering in komt.”

Bekijk hier onze opleidingen, waaronder de themadag ‘Praktijkgericht samenstellen van besturingskasten voor EX zones’.