Licht in de duisternis: helderheid over kastverlichting en normen

Een goede belichting van schakel- en besturingskasten is cruciaal voor de veiligheid en de productiviteit van onderhoudsmonteurs, maar hoe verhouden de verschillende typen schakelkastverlichting zich tot de actuele normen? Rittal Product Manager Theo Gerritzen en Paneelbouwer Joop Weenk van AquaDataSystems, tevens lid van de normcommissie NEN-EN-IEC 60204-1, in gesprek over (veiligheids)normen en (licht)waarden.

Theo: “We ontvangen geregeld vragen van klanten over de normconforme toepasbaarheid van verlichtingscomponenten in schakel- en besturingskasten, want er staat niets over verlichting in de NEN-EN-IEC 61439. De norm voor de veiligheid van machines NEN-EN-IEC 60204-1 besteedt wel aandacht aan dit thema, maar deze norm is bij veel paneelbouwers minder bekend. Daardoor worden helaas allerlei schakelkastverlichting toegepast, waaronder combinatieproducten, die niet aan de geldende normen voldoen. Voor onze klanten onderzoeken we welke norm van toepassing is. Vervolgens dragen we een passende oplossing inclusief conformiteitsverklaring aan.”

Joop: “De bepalingen gelden in het algemeen voor de machineverlichting binnen de elektrische uitrusting. Laat ik vooropstellen dat niet de kwaliteit, maar de samenstelling van de units bepaalt in hoeverre een schakelkastverlichting aan de normeisen voldoet. In de NEN 60204 staan eisen ten aanzien van de verlichting waaronder beschermleiding, elektromagnetische compatibiliteit en aan/uit-schakelaar. Er zijn ook paragrafen over de beveiliging van stroomketens voor verlichting en contactdozen. Als beide door dezelfde voedingskabel van elektrische stroom worden voorzien, dan voldoet een dergelijke combinatie per definitie al niet meer aan de NEN-EN-IEC 60204-1.”

Theo: “Rittal heeft ook systeemverlichting LED met geïntegreerde service-contactdoos in het assortiment. Deze is bijzonder populair en wordt vaker besteld dan de uitvoering zonder contactdoos. De unit is eenvoudig en snel te monteren en makkelijk in het gebruik, want als de deur opengaat vindt de monteur direct naast de belichtingsunit een service-contactdoos. Met onze conformiteitsverklaring verwijzen we naar de voor de kastverlichting van toepassing zijnde productnormen, maar kunnen uiteraard niet aangeven of deze dan overeenkomstig de NEN-EN-IEC 60204-1 is.  Paragraaf 7.2.6. van de NEN-EN-IEC 60204-1 stelt dat alle ongeaarde stroomgeleiders van stroomketens voor de voeding van verlichting door overstroombeveiligingstoestellen moeten zijn beveiligd tegen de gevolgen van kortsluiting. Omdat de integrale veiligheid van de unit door Rittal gegarandeerd wordt zou het voldoende moeten zijn om de hele unit achter een overstroombeveiligingstoestellen te plaatsen.”

Joop: “Op zich een goede oplossing, maar in de NEN-EN-IEC 60204-1 staat ook vermeld dat de voedingen van de lamp en de service-contactdoos van elkaar gescheiden en afzonderlijk achter een aardlekschakelaar gemonteerd moeten zijn. Daardoor blijft het licht functioneel wanneer op de contactdoos een kortsluiting wordt veroorzaakt. Bij de uitvoering van de Rittal Systeemverlichting LED met service-contactdoos zijn beiden in dezelfde unit ondergebracht en worden door dezelfde voedingskabel gevoed. Je kunt een schakelkastverlichting met contactdoos wel achter een aardlekschakelaar plaatsen, maar als de voedingskabels voor licht en kracht niet van elkaar gescheiden zijn, dan moet voor een NEN-EN-IEC 60204-1 conforme kast een andere oplossing worden gezocht.”

Theo: “Daarom is onze systeemverlichting LED zowel verkrijgbaar met als zonder geïntegreerde contactdoos. Hiermee kan dus de keuze gemaakt worden om aan de eisen van de NEN-EN-IEC 60204-1 norm te voldoen. We leveren ook losse contactdozen die op een montagerail kunnen worden gemonteerd, maar het is wel makkelijk en gebruiksvriendelijk als zowel de verlichting als de contactdoos in een enkele unit zijn ondergebracht. Dat zal de reden zijn waarom deze uitvoering zo populair is. Maar bij toepassingen waarbij het paneel als geheel aan de NEN-EN-IEC 60204-1 moet voldoen raden we paneelbouwers dus aan om een losse contactdoos te monteren.”

Joop: “Als paneelbouwer dien je op de hoogte te zijn van de normen waaraan je producten moeten voldoen. Daarnaast spelen gebruikseisen ten aanzien de toepassing een rol. Bij AquaDataSystems zijn we gespecialiseerd in besturingstechniek, vaak toegepast bij de waterbeheersing. Zodanig zijn we verantwoordelijk voor de totale veiligheid van de specialistische elektrotechnische besturingen die we samenstellen. Uit overwegingen van toegankelijkheid zou ik de service-contactdoos niet direct op de rail zetten, want dan moet je voor het openen van de kast minimaal een VOP’er (Voldoende Onderricht Persoon) zijn. In bepaalde situaties kan een dergelijke restrictie juist gewenst zijn. Als paneelbouwer moet je al deze gebruiksaspecten laten meewegen. Elke toepassing heeft haar eigen eisen.”

Theo: “Elke Rittal systeemverlichting LED is voorzien van een gedetailleerde conformiteitsverklaring, maar paneelbouwers moeten zelf kunnen bepalen of een bepaald product aan de projectgebonden (norm)eisen voldoet. In paragraaf 15.2.1 van de NEN-EN-IEC 60204-1 staat bijvoorbeeld dat de “aan/uit”-schakelaar niet in de lamphouder of in de buigzame aansluitsnoeren mag zijn opgenomen. Daarom heeft Rittal deze schakelaar bewust niet in de lamphouder zelf, maar in een afzonderlijk compartiment van de unit ondergebracht.”

Joop: “Van producenten verwachten we dat zij hun producten normconform ontwikkelen en hun klanten optimaal informeren, dat wil zeggen dat zij ons helpen bij het maken van de juiste productkeuze. Maar als paneelbouwers zijn we zelf verantwoordelijk voor de veiligheid van de samengestelde panelen. Als serieuze paneelbouwer zorg je er gewoon voor dat je op de hoogte bent van de normen waaraan je moet voldoen. Je klanten vertrouwen erop dat je over voldoende expertise beschikt om de veiligheid te garanderen. Je moet dus weten of alle toegepaste componenten aan de geldende normen voldoen.”

Theo: “De veiligheid van de onderhoudsmonteurs staat voorop, en verlichting speelt daarin een belangrijke rol. De monteurs kunnen veiliger en productiever werken als zij bij reparatiewerkzaamheden voldoende zicht hebben. De Rittal systeemverlichting LED biedt een ongekende lichtintensiteit en lichtverdeling en is in diverse productvarianten verkrijgbaar, dus er is een product voor elke toepassing en voor alle normeisen. Omdat de meeste kastverlichtingen bovenin de kast gemonteerd worden en de aansluitklemmen onder in de kast te vinden zijn, is bij de ontwikkeling van dit product extra aandacht besteed aan de lichtkwaliteit en de verdeling van het licht in de hele kast.”

Joop: “Het is mooi dat jullie vanuit het oogpunt van de praktische functionaliteit naar de lichtsterkten en lichtverdeling kijken, maar de norm NEN-EN-IEC 60204-1 zegt niets over de kwaliteit van het licht. Wellicht is dat een aandachtspunt voor toekomstige aanvullingen op de normen, maar onder welke norm dat zou moeten vallen, daar valt op dit moment weinig over te zeggen.”

Theo: “Dat zou mooi zijn, want de kwaliteit van het licht wordt ook bepaald door de lichthoeveelheid per oppervlakte-eenheid. Deze lichtsterkte, gemeten in lux (lx), is een meetwaarde voor de lichtkwaliteit op verschillende afstanden van de lichtbron. De felle 400, 600, 900 en 1200 lumen uitvoeringen van de Rittal systeemverlichting LED, in combinatie met een inventieve lichtgeleiding, maken dat ook de onderste regionen van elk type kast scherp worden uitgelicht, in een neutrale kleurtemperatuur van 4000K. De lichtverdeling kan op elke inbouwsituatie worden afgestemd. De flexibele installatie- en aansluitmogelijkheden maken deze compacte oplossing compleet.”

Reactie (2)