HD-wartels: onmisbare radertjes voor veilige voedingsmiddelenproductie

Wartels zijn maar kleine schakeltjes in de voedselveiligheidsketen. Het zou echter een misverstand zijn om deze kabeldoorvoer als onbelangrijk af te doen. Niet voor niets luidt het spreekwoord ‘een keten is zo sterk als de zwakste schakel’. Waar het om gaat, is de juiste wartelkeuze.

Nederlanders consumeren volgens de voedsel- en warenautoriteit per dag 3,1 kilogram aan eten en drinken. Doorgaans is wat we gebruiken veilig, stelt de NVWA. Toch kan er bij de productie van voedingsmiddelen altijd iets misgaan. Bedrijven die voedsel maken zijn daarom verplicht om een voedselveiligheidsplan op te stellen.

Actie tegen de drie gezondheidsbedreigende gevaren

Dit heet ook wel een HACCP-plan (Hazard Analysis and Critical Control Points). Er moet in staan hoe de drie gevaren worden bestreden die de gezondheid van een consument kunnen bedreigen:

• Microbiologische gevaren: bacteriën, schimmels, virussen en parasieten.
• Chemische gevaren: schadelijke stoffen zoals dioxines, zware metalen, schimmelgifstoffen en resten bestrijdingsmiddelen
• Fysische gevaren: bijvoorbeeld glas, haren, metaal- of houtdeeltjes.

Het gebruik van hygiënisch ontworpen machines is in de voedingsmiddelenindustrie de manier om microbiologische gevaren te bestrijden. Deze machines moeten voldoen aan de Europese machinerichtlijn.

Die wil dat materialen glad en makkelijk te reinigen zijn, zodat zich nergens vuil kan ophopen. Hygiënisch ontwerpen is zo bezien de ‘kunst van het weglaten’: als er geen hoekjes en gaatjes zijn, kan er ook niets in achterblijven.

Wetten, richtlijnen, normen en hygiënezones

De machinerichtlijn is uitgewerkt in zogeheten NEN- en ISO-normen. Die zijn afgestemd op drie zones waar apparatuur kan staan:

• Hoge hygiënische zone: waar voedsel wordt bereid en waar voortdurend contact met andere stoffen mogelijk is.
• Gemiddelde hygiënische zone of spatgebied: waar af en toe kans is op contact.
• Basiszone: waar geen aanraking plaatsvindt.

Materialen die in deze zones worden gebruikt moeten behalve reinigbaar ook sterk zijn; er mag geen splinter of schilfer loslaten. In de voedsel- en spatzone geldt bovendien dat materialen corrosiebestendig moeten zijn, niet giftig en niet absorberend.

Omdat deze richtlijnen en normen weinig praktische handvatten bieden, zijn er verschillende organisaties ontstaan die honderden concrete oplossingen hebben bedacht om machines tegelijkertijd voedselveilig te laten zijn en ongevaarlijk om mee te werken.

EHEDG en SafeFoodFactory voor de praktische vertaling van normen

Een voorbeeld van zo’n organisatie is de European Hygienic Engineering and Design Group (EHEDG). Die heeft veel ontwerprichtlijnen opgesteld. Het voordeel daarvan is dat wie een veilige kast of machine bouwt, niet zelf het wiel hoeft uit te vinden.

In Nederland is er de SafeFoodFactory. Dit platform, van onder meer schoonmakers, engineers, machinebouwers en voedingsmiddelenbedrijven, maakt zich bijvoorbeeld sterk voor het gebruik van kabelladders. Kabels liggen daar los op en zijn makkelijker schoon te maken dan wanneer ze samengebonden worden.

Minder terugroepacties en lagere reinigingskosten

In de strijd tegen besmetting is het steeds zoeken naar verbeteringen. Als het gaat om kasten voor apparaten in de meest kritische zone zijn elementen als siliconenafdichting en een schuin aflopend dak (waar geen water op blijft staan) gemeengoed. Fabrikanten willen niet het risico lopen dat ze door besmetting voedsel moeten teruggeroepen. Een product uit de schappen halen betekent immers niet alleen een financiële strop, maar ook een deuk in het imago. Bijkomend voordeel van Hygienic Design (HD) is dat reinigen sneller gaat en dus minder kost. Er is ook minder reinigingsmiddel nodig.

Maar waar het nog wel eens misgaat, is bij de keuze van de wartel. Standaardwartels zijn misschien iets goedkoper in aanschaf, maar bieden niet de voordelen van HD-wartels. Die zijn goed reinigbaar met schuim of hoge druk en door gebruik van roestvaststaal, afgeronde hoeken en siliconenafdichting hecht er geen vuil aan.

Een HD-wartel is als onderdeel van een totaaloplossing misschien een ondergeschoven kindje, het helpt grote problemen voorkomen.

Wilt u meer weten over HD-wartels voor de voedingsmiddelenindustrie? Neem dan contact op met Edgar Hoogakker, ehoogakker@rittal.nl of download het white paper ‘HD-wartels: onmisbare schakels voor wie veilig voedsel wil produceren’.